Als schuldeiser wilt u uw geld terugkrijgen, maar wat als uw debiteur voornemens is bezittingen te verplaatsen of te verkopen? Of als u bang bent dat uw debiteur in de nabije toekomst zijn schulden niet meer kan betalen? In dat geval kan conservatoir beslag een effectief juridisch middel zijn om uw vordering veilig te stellen. Maar wat houdt conservatoir beslag precies in en hoe werkt het in de praktijk?
Wat is conservatoir beslag?
Conservatoir beslag is een wettelijke maatregel waarmee geld of goederen van een schuldenaar 'bevroren' worden voordat er een definitieve rechterlijke uitspraak is. Het woord 'conservatoir' komt van het Latijnse 'conservare', wat 'bewaren' of 'behouden' betekent. De maatregel is bedoeld om te voorkomen dat een schuldenaar zijn bezittingen verkoopt, weggeeft of verplaatst voordat een schuldeiser zijn vordering via een rechterlijke procedure heeft kunnen verzilveren.
Anders dan bij executoriaal beslag, dat wordt gelegd ná een rechterlijke uitspraak, wordt conservatoir beslag gelegd vóórdat de rechter definitief over de zaak heeft geoordeeld. Het is daarmee een voorlopige maatregel die dient om de verhaalsmogelijkheden van de schuldeiser te beschermen. Meer over beslaglegging leest u in dit artikel.
Soorten conservatoir beslag
Conservatoir beslag kan op verschillende zaken gelegd worden:
- Conservatoir beslag op bankrekening - Het geld op de rekening van de schuldenaar wordt bevroren
- Conservatoir beslag op onroerende zaken - Er wordt beslag gelegd op bijvoorbeeld een woning of bedrijfspand
- Conservatoir beslag op roerende zaken - Beslag op bijvoorbeeld auto's, inventaris of andere waardevolle bezittingen
- Conservatoir beslag onder derden - Beslag op vorderingen die de schuldenaar heeft op derden, zoals loon of huurinkomsten
- Conservatoir beslag tot afgifte of levering - Beslag op zaken met als doel deze in handen te krijgen, niet om ze te verkopen
De procedure van conservatoir beslag
1. Verlof vragen aan de rechter
Voordat een schuldeiser conservatoir beslag kan leggen, moet hij toestemming (verlof) hebben van de voorzieningenrechter. Dit gebeurt door het indienen van een verzoekschrift door zijn advocaat. Hierin moet de schuldeiser het volgende vermelden:
- De aard en hoogte van de vordering
- Op welke goederen of tegoeden beslag gelegd moet worden
- Waarom er 'gegronde vrees voor verduistering' is (reden om aan te nemen dat de schuldenaar zal proberen bezittingen te verplaatsen)
Het verzoek wordt over het algemeen ‘ex parte’ behandeld, wat betekent dat de schuldenaar niet bij de behandeling wordt betrokken en vaak niet op de hoogte is van het verzoek.
2. Het leggen van het beslag
Als de rechter het verlof verleent, kan een deurwaarder het conservatoir beslag leggen. Afhankelijk van het soort beslag gebeurt dit door:
- Het betekenen van een zogenaamd beslagexploot aan de schuldenaar (bij beslag op roerende zaken)
- Inschrijving in het kadaster (bij beslag op onroerende zaken)
- Betekening aan een derde, zoals een bank of werkgever (bij derdenbeslag)
3. Instellen van de hoofdzaak
Na het leggen van het beslag moet de schuldeiser binnen een door de rechter vastgestelde termijn (meestal 14 dagen) een bodemprocedure starten. In deze hoofdzaak wordt de vordering inhoudelijk beoordeeld door de rechter. Als dit niet tijdig gebeurt, vervalt het beslag van rechtswege.
4. Uitkomst rechtszaak
Als de schuldeiser de rechtszaak wint, wordt het conservatoir beslag automatisch omgezet in een executoriaal beslag. De schuldeiser kan dan overgaan tot executie, bijvoorbeeld door verkoop van de in beslag genomen goederen.
Als de schuldeiser de rechtszaak verliest, vervalt het conservatoir beslag.
Gevolgen van conservatoir beslag
Voor de schuldenaar
- Beperkte beschikkingsbevoegdheid: De schuldenaar kan niet meer vrijelijk over de in beslag genomen goederen of tegoeden beschikken.
- Bankrekening geblokkeerd: Bij beslag op een bankrekening kan de schuldenaar niet meer bij zijn geld.
- Beperkingen bij verkoop woning: Bij beslag op een woning kan deze niet meer worden verkocht zonder dat de beslaglegger wordt betaald.
- Mogelijke reputatieschade: Vooral voor bedrijven kan conservatoir beslag reputatieschade opleveren.
Voor de schuldeiser
- Zekerheid: De schuldeiser heeft zekerheid dat er verhaalsmogelijkheden zijn als hij de procedure wint.
- Pressiemiddel: Het beslag kan als pressiemiddel werken om de schuldenaar tot betaling te bewegen.
- Risico op schadevergoeding: Als achteraf blijkt dat het beslag ten onrechte is gelegd, kan de schuldeiser aansprakelijk zijn voor de schade.
Conservatoir beslag opheffen
Een conservatoir beslag kan op drie verschillende manieren worden opgeheven:
- Door de schuldenaar via kort geding - De schuldenaar kan naar de rechter stappen en in een kort geding vragen om het beslag op te heffen. Dit kan bijvoorbeeld als de vordering onwaarschijnlijk is, het beslag te zwaar drukt op de schuldenaar, of als er een andere vorm van zekerheid (zoals een bankgarantie) kan worden geboden.
- Door vrijwillige opheffing door de schuldeiser - De schuldeiser kan besluiten het beslag zelf op te heffen, bijvoorbeeld na betaling van de vordering, na het treffen van een schikking, of wanneer de schuldenaar een andere vorm van zekerheid heeft aangeboden.
- Door automatische opheffing - In bepaalde situaties vervalt het beslag vanzelf. Dit gebeurt als de schuldeiser niet op tijd een hoofdzaak start, als de schuldeiser de rechtszaak definitief verliest, of wanneer de schuldenaar failliet wordt verklaard (het beslag vervalt dan ten gunste van alle schuldeisers samen).
Conservatoir beslag door de Belastingdienst
De Belastingdienst heeft bijzondere bevoegdheden als het gaat om conservatoir beslag. Anders dan reguliere schuldeisers heeft de Belastingdienst geen voorafgaande rechterlijke toestemming nodig om conservatoir beslag te leggen. Dit maakt het voor de Belastingdienst eenvoudiger en sneller om beslag te leggen bij vermoeden van belastingontduiking of als er risico is dat belastingschulden niet betaald zullen worden.
Regelmatig informeert de Belastingdienst burgers via sms over een gelegd conservatoir beslag. Dit leidt vaak tot verwarring, omdat mensen niet altijd begrijpen wat er aan de hand is. Heeft u een sms ontvangen over conservatoir beslag van de Belastingdienst? Controleer dan altijd of dit bericht echt is en neem direct contact op met de Belastingdienst, om het risico op fraude te beperken.
Kosten van conservatoir beslag
Het leggen van conservatoir beslag brengt verschillende kosten met zich mee:
- Griffierecht: Voor het indienen van het verzoekschrift bij de rechtbank
- Advocaatkosten: Voor het opstellen van het verzoekschrift en het voeren van de procedure
- Deurwaarderskosten: Voor het daadwerkelijk leggen van het beslag
De hoogte van deze kosten is afhankelijk van de aard en de omvang van het beslag. Bij een succesvol verzoek worden deze kosten uiteindelijk verhaald op de schuldenaar.
Onrechtmatig conservatoir beslag
Het leggen van conservatoir beslag is een zwaar middel dat grote gevolgen kan hebben voor een schuldenaar. Als achteraf blijkt dat het beslag ten onrechte is gelegd, kan de schuldeiser aansprakelijk zijn voor de schade die de schuldenaar heeft geleden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als:
- De vordering waarvoor beslag is gelegd uiteindelijk wordt afgewezen
- Het beslag is gelegd voor een veel hoger bedrag dan gerechtvaardigd was
- Er geen reële vrees voor verduistering was
In dergelijke gevallen kan de schuldenaar een schadevergoeding eisen van de schuldeiser.
Tip: start met minnelijke incasso, dan pas beslaglegging
Conservatoir beslag is een effectief juridisch middel om verhaalsmogelijkheden veilig te stellen, maar heeft ingrijpende gevolgen voor alle betrokkenen.
Bij Bill Incasso starten we daarom altijd met een minnelijk incassotraject op basis van no cure, no pay. Juridische stappen zoals conservatoir beslag overwegen we alleen als deze minnelijke aanpak niet het gewenste resultaat oplevert.